Մաքսային բարեփոխումների վերջին միտումները Հայաստանում 2025 թվականին. ինչի՞ն պետք է պատրաստվի բիզնեսը մաքսային ձևակերպումները և հարկային պարտավորությունները ճշգրտորեն կատարելու համար։
2025 թվականի հունվարի 1-ից ներդրվել է հարկային պարտավորությունների մոնիթորինգի նոր համակարգ, որը պարզեցնում և կազմակերպում է հարկային պարտավորությունների հաշվառման գործընթացը: Այս փոփոխությունները կանդրադառնան ԱԱՀ-ի փոխհատուցման, հարկման հետ կապված միջոցների դասակարգման և տարբեր ապրանքների գրանցման գործընթացի վրա, այս և այլ մաքսային և հարկային փոփոխությունների մասին կխոսենք ստորև․
2025-ի հիմնական փոփոխությունները
1. ԱԱՀ-ի և ակցիզային հարկի փոխհատուցման նոր համակարգ․
Այսուհետ, հարկային հաշվարկներով առաջացող ԱԱՀ-ի և ակցիզային հարկի փոխհատուցվող գումարները, որպես դեբետային գումարներ, կառավարության սահմանած չափանիշներին համապատասխան կդասակարգվեն որպես՝ ռիսկային և ոչ ռիսկային: Ոչ ռիսկային համարվող դեբետային գումարները տնտեսվարողի միասնական հաշվին կմուտքագրվեն ինքնաշխատ․ հարկատուն այլևս դիմում գրելու անհրաժեշտություն չի ունենում, իսկ հարկային մարմինը՝ լրացուցիչ ուսումնասիրություն կատարելու։ Ավելին, եթե տնտեսվարողը նոր անձնական քարտում ավելացված «Մարում/Վերադարձ» էջում համապատասխան նշում կատարի՝ այդ գումարն իր միասնական հաշվին կփոխանցվի մինչև վերջնաժամկետը։ Գումարը հարկատուն կարող է օգտագործել այլ հարկային պարտավորությունների մարման համար։ Իսկ եթե կառավարության սահմանած չափանիշներով այդ գումարը ռիսկային է, ապա միասնական հաշվին գումարի փոխանցումը կիրականացվի միայն տնտեսվարողի դիմումի հիման վրա իրականացվող ուսումնասիրության և համապատասխան եզրակացության հիման վրա։
2. Մարտի 1-ից նույնականացման միջոցներով դրոշմավորումը պարտադիր կլինի նոր ապրանքախմբերի համար, ներառյալ:
Գազավորված և ոչ գազավորված ըմպելիքներ
Զովացուցիչ ըմպելիքներ
Մակարոնեղեն
Թեյ և սուրճ
Կենդանական և բուսական յուղեր
Շոկոլադ և կակաոյի վրա հիմնված սնունդ
Պահածոներ
Գարեջուր և խմիչքներ դրա հիման վրա
Պահանջներին համապատասխանելու համար արտադրողներն ու ներմուծողները պետք է էլեկտրոնային գրանցում անցնեն E-mark ազգային օպերատորի մոտ՝ համակարգ մուտք գործելու համար:
3. Փոփոխություններ ԵՄ-ից ներմուծման ընթացակարգերում
2025 թվականի ապրիլի 1-ից Եվրամիությունը կներդնի «ներմուծման վերահսկման համակարգ 2» (ICS2), որը երկաթուղային և ավտոմոբիլային տրանսպորտի օպերատորներից պահանջում է տվյալներ տրամադրել ԵՄ անդամ երկրներ ներմուծվող կամ դրանց միջոցով տարանցվող ապրանքների նախնական ժամանման մասին։ Ձեռնարկությունները, որոնք պատրաստ չեն նման անցման, պետք է դիմեն «անցումային ժամանակի» համար մինչև 2025 թվականի մարտի 1-ը համապատասխան ազգային աջակցության ծառայության միջոցով, որտեղ գրանցված է նրանց Տնտեսական օպերատորի գրանցման և նույնականացման համարը (EORI):
4. Անձնական տրանսպորտային միջոցների ժամանակավոր ներմուծման նոր կանոններ:
Օտարերկրյա քաղաքացիներին, այդ թվում՝ ԵԱՏՄ երկրներից, կթույլատրվի ժամանակավոր անձնական տրանսպորտային միջոցներ ներմուծել Հայաստան՝ ոչ ավելի, քան մեկ տարի ժամկետով: Ներկայումս տարբեր ժամկետների վերաբերյալ լրացուցիչ դրույթներ չեն գործում:
5. Էլեկտրոնային ծանուցման համակարգի ներդրում
2025 թվականի հունվարի 31-ից Գյումրու, Վանաձորի և Սիսիանի մաքսատները կանցնեն ազդարարման էլեկտրոնային համակարգի, ինչը կազատի ֆիզիկական այցելությունների անհրաժեշտությունից: Մաքսային հայտարարագիրը ներկայացնելուց հետո մաքսային ծառայության աշխատակցին կուղարկվի ավտոմատ ծանուցում, որն այնուհետև հեռակա կարգով կկատարի անհրաժեշտ մաքսային գործառնությունները:
Բացի այդ, 2025 թվականի հունվարի 27-ից Ռուսաստան և Բելառուս կամ դրանց տարածքով որոշակի ապրանքներ տեղափոխող տրանսպորտային միջոցները պետք է հագեցած լինեն նավիգացիոն կապարակնիքներով: Նման ապրանքները ներառում են ալկոհոլային խմիչքներ, ծխախոտային արտադրանք, տրիկոտաժ, կոշիկ, Հեռահաղորդակցման սարքավորումներ և վտանգավոր նյութեր, որոնք դասակարգված են բելառուսական կանոնակարգերին համապատասխան:
6. Հարկային համակարգի հարկային հայտարարագիր ներկայացնելու ժամկետները
2025 թվականին հարկային հատուկ համակարգերին անցնելու ցանկություն ունեցող ձեռնարկությունները պետք է դիմեն մինչև 2025 թվականի փետրվարի 20-ը բացառապես հարկային հաշվետվությունների էլեկտրոնային համակարգի միջոցով: Նորաստեղծ կազմակերպությունները պետք է հայտարարագիր ներկայացնեն պետական գրանցման պահից 20 օրվա ընթացքում:
Մաքսային ձևակերպումների և հարկային հայտարարագրման կանոնների փոփոխությունները, որոնք տեղի կունենան 2025 թվականի առաջին եռամսյակում, կստեղծեն ինչպես մարտահրավերներ, այնպես էլ բիզնեսի համար լավ հնարավորություններ։ Քաջատեղյակ լինելով նոր համակարգերից՝ ընկերությունները կարող են ապահովել օրենսդրության համապատասխանությունը և բարձրացնել աշխատանքի արդյունավետությունը: Անցումը թվային գործընթացներին, հարկերի պարզեցված փոխհատուցումը և մաքսային անվտանգության ուժեղացված միջոցառումները նպատակ ունեն հեշտացնել առևտրային գործառնությունները և ֆինանսական պլանավորումը: Բիզնեսները պետք է ակտիվորեն թարմացնեն իրենց համակարգերն ու ընթացակարգերը այս փոփոխություններին համապատասխան՝ հնարավոր խափանումներից խուսափելու համար:
